Czy możesz nocować w lasach na dziko? Teraz już tak!

Dokładnie 30 lat musiało minąć, zanim ustawa o lasach doczekała się interpretacji satysfakcjonującej miłośników rozrywek takich jak survival czy bushcraft. To doskonała wiadomość! Bo niech rzuci kamieniem ten, kto nigdy nie nocował w lesie na dziko, ryzykując mandatem od nadleśnictwa… Jak doszło do zmian? Gdzie w Polsce można legalnie spać w lesie? Czy trzeba spełniać jakieś warunki? O tym przeczytasz dalej.

Spanie na dziko w lesie a ustawa o lasach z 1991 r.

Do 2019 roku przepisy dotyczące spania na dziko w lesie były niejasne. W ustawie o lasach z 1991 r., w art. 30 napisano:

„zabrania się (…) biwakowania poza miejscami wyznaczonymi przez właściciela lasu lub nadleśniczego”.

Nie określono przy tym, czym jest biwakowanie i jak należy wyznaczyć teren dozwolony. Nadleśnictwa stworzyły więc zagospodarowane turystycznie punkty, z sanitariatami i koszami na śmieci. Wszelkie biwaki na dziko odbywały się zatem nielegalne i niosły za sobą ryzyko mandatu od leśniczego.

Bushcraft i survival z założenia wymagają terenu dzikiego, z dala od cywilizacji. Dlatego fanów rozrywek outdoorowych nie satysfakcjonowały dozwolone punkty biwakowania. Tym bardziej, że na całej mapie Polski było takich miejsc zdecydowanie za mało. Pozostawało albo zrezygnować z ulubionego sposobu spędzania czasu, albo łamać przepisy i rozbijać biwak w środku lasu. Niektórzy próbowali dojść do porozumienia z lokalnymi leśnikami, ale takie ustalenia mogły skończyć się nieprzyjemnie dla obu stron.

Program pilotażowy Lasów Państwowych – od 2019 nocowanie w lesie dozwolone!

Kiedy w 2019 roku Lasy Państwowe ogłosiły roczny program pilotażowy dotyczący biwakowania w lesie na dziko, pasjonaci praktykujący survival i bushcraft dostrzegli światełko w ciemnym tunelu dotychczasowych przepisów. Choć program nie gwarantował całkowitej swobody, jego założenia doprowadziły do wyznaczenia początkowo 41 (później 46) obszarów o łącznej wielkości ponad 65 tys. ha. do dyspozycji każdego, kto miał ochotę zanocować w lesie.

Ponowna interpretacja prawna ustawy z 1991 roku umożliwiła zmianę w postrzeganiu „miejsca dozwolonego”.Zamiast konkretnych punktów nadleśnictwa mogły wskazać większy obszar o konkretnych, szczegółowo zaznaczonych granicach. I tak od 21 listopada 2019 roku przez równe 12 miesięcy nie tylko survivalowcy i buchcraftowcy, ale wszyscy miłośnicy spędzania czasu na świeżym powietrzu, mogli legalnie zanurzyć się w leśnej głuszy i cieszyć z kontaktu z naturą.

Oczywiście program miał pewne ograniczenia, wynikające przede wszystkim z przepisów bezpieczeństwa. Nie można było pod żadnym pozorem używać otwartego ognia. Nie wolno było w celu stworzenia obozowiska niszczyć drzew, krzewów, ani leśnej ściółki. Należało po zakończeniu biwaku doprowadzić miejsce do stanu sprzed przybycia i przez cały czas stosować międzynarodowe zasady filozofii Leave No Trace.

Udany pilotaż? Jeszcze jak! Od 2021 nocowanie w lesie legalne na stałe

W trakcie programu pilotażowego zbierano opinie zarówno leśników, jak i uczestników leśnych wypraw, przeprowadzano ankiety i wywiady. Zaś po jego zakończeniu zweryfikowano, czy faktycznie otworzenie większych terenów leśnych dla biwakowiczów odbędzie się bez szkody dla przyrody. Wnioski były zaskakujące – 70% leśników zagłosowało za utrzymaniem programu. Na efekty nie czekaliśmy długo.

Już na początku 2021 roku Lasy Państwowe ogłosiły, że założenia programu pilotażowego zostaną wprowadzone na stałe jako program „Nocuj w lesie”. Co więcej, do dotychczasowych 46 obszarów dołączą także nowe, a docelowo w każdym nadleśnictwie miałby znaleźć się teren do dyspozycji osób zainteresowanych nocowaniem na dziko o powierzchni ok. 1500 ha.

Legalne nocowanie w lesie – gdzie, od kiedy, jakie zasady?

Nocować w lesie na legalu będziesz mógł już od 1 maja 2021 roku. Informacja ta cieszy zwłaszcza teraz, w trakcie pandemii, kiedy coraz więcej osób szuka alternatywnych sposobów na spędzenie urlopu. Każdy jednak powinien pamiętać o przestrzeganiu regulaminu, który mówi między innymi o tym, że:

• nocować możesz tylko w wyznaczonych miejscach,
• w jednym miejscu możesz biwakować nie dłużej, niż 2 noce, i z ekipą nie większą, niż 9 osób,
• jeśli nocujesz dłużej niż dwa dni, lub jest was więcej, niż 9 osób, masz obowiązek zgłosić pobyt do odpowiedniego nadleśnictwa 2 dni robocze przed przyjazdem. Pamiętaj, żeby poczekać na maila zwrotnego,
• zanim wyruszysz do lasu, sprawdź, czy w danym momencie na interesującym Cię obszarze nie ma zakazu wstępu, np. z powodu zagrożenia pożarowego. Zakaz wstępu może obowiązywać także na stałe w miejscach upraw leśnych bądź ostoi zwierząt,
• nie wjeżdżaj do lasu żadnym pojazdem silnikowym, motorowerem lub samochodem,
• nie rozpalaj ognisk poza miejscami do tego wyznaczonymi,
• nie pozyskuj drewna z lasu na ognisko bądź do budowy biwaku. Jeśli wziąłeś ze sobą nóż z nadzieją na przycięcie kilku badyli, lepiej wykorzystaj go do przygotowania smacznego, leśnego posiłku. A jeśli nie masz noża, spraw sobie jeden z naszych modeli, np. składany Penguin od QSP Knife,
• unikaj kontaktu z leśnymi zwierzętami, nie karm ich, nie biwakuj na ich trasach przemieszczania się,
• wszystkie swoje śmieci zabierz ze sobą, nie zostawiaj też resztek jedzenia, zatrzyj ślady po załatwieniu potrzeb fizjologicznych,
• zachowaj ciszę, a dla własnego bezpieczeństwa oznacz obozowisko jaskrawymi kolorami. W nocy zostaw zapalone światło – pomoże Ci w tym wytrzymała, tytanowa latarka RovyVon z wymiennym akumulatorem, o maksymalnym czasie pracy 72 godziny.

Pełen regulamin znajdziesz na stronie Lasów Państwowych.

„Nocuj w lesie” – wyjątki od regulaminu

Z punktu widzenia miłośników survivalu i bushcraftu najistotniejszym wyjątkiem jest ten dotyczący kuchenek gazowych. Mimo, że w lasach obowiązuje zakaz otwartego ognia, tego rodzaju sprzętu można używać na obszarach, które już wcześniej zostały objęte programem pilotażowym. Musisz jednak zadbać o bezpieczeństwo swoje i lasu spełniając następujące warunki:

1. W dniu, w którym planujesz użyć kuchenki, dwukrotnie sprawdź stan zagrożenia pożarowego: – godz. 10:00 i 14:00. Zrobisz to, korzystając z mapki (wybierz mapy BDL, a następnie mapę zagrożenia pożarowego). W przypadku zagrożenia 3 stopnia (kolor czerwony) używanie kuchenki gazowej jest absolutnie zakazane.
2. Kuchenka musi być pod stałym nadzorem.
3. Nie wolno używać kuchenki na ”glebach torfowych, w młodnikach i drzewostanach w których wysokość koron drzew znajduje się poniżej 5 m od ziemi oraz na powierzchniach leśnych porośniętych wysokimi trawami i wrzosem.”

Nocuj na dziko, but Leave No Trace

Żeby zanocować w lesie powinieneś także przyswoić sobie filozofię ruchu Leave No Trace czyli „nie pozostawiaj śladów”. To 7 podstawowych zasad dotyczących dobrych praktyk turystycznych:

1. Planuj i przygotuj się odpowiednio.
2. Podróżuj i obozuj na wytrzymałych powierzchniach.
3. Pozbywaj się swoich odpadów w odpowiedni sposób.
4. Zostaw to, co znajdziesz.
5. Minimalizuj wpływ ognisk.
6. Respektuj dzikie życie.
7. Pamiętaj o innych.

W przestrzeganiu powyższych zasad pomoże Ci nie tylko własny rozsądek, ale też odpowiednio przygotowany sprzęt. Szykując się na wyprawę do lasu zawsze pamiętaj o tym, żeby spakować wszystkie potrzebne rzeczy. Nasze porady o tym, co zabrać ze sobą na survival, znajdziesz w tym artykule. Osobiście polecamy przede wszystkim dobry nóż, który nie zawiedzie Cię w żadnym momencie, na przykład to cacko od MK Knifes & Tools.

Nocujesz na dziko? Dbaj o przyrodę!

Tylko odpowiednie zachowanie w lesie i na innych dzikich terenach zagwarantuje, że program Lasów Polskich pozostanie na stałe, a obszary dostępne dla miłośników biwakowania będą regularnie powiększane. Pozostawianie po sobie śmieci, niszczenie drzew, krzewów i leśnej ściółki czy hałasowanie i straszenie zwierząt to prosta droga do powrotu starych, restrykcyjnych przepisów.

Wydaje się jednak, że świadomość społeczna dotycząca dbania o przyrodę rośnie z roku na rok, także za sprawą środowisk ekologicznych. Naszym zadaniem jest więc dbanie, by człowiek i las mogli żyć w zgodzie. Tak blisko siebie, jak to tylko możliwe.